The geometry in codex 80 (XII century) of the cathedral of Tortosa

Authors

  • Josep Lluís i Ginovart Universitat Rovira i Virgili
  • Ignasi J. Baiges i Jardí Universitat de Barcelona
  • Josep Alanyà i Roig Arxiu Capitular de Tortosa

DOI:

https://doi.org/10.3989/aem.2015.45.2.07

Keywords:

medieval geometry, Geometria Incerti Auctoris, Gerbertus Aureliacensis, De Nuptiis Philologiae et Mercurii, Martianus Capella, Elementa Euclidis, Al- Ḥajjāj

Abstract


The geometry in codex 80 of the Capitular Archive has traditionally been understood as a complete text and attributed to Gerbert of Aurillac (c. 940-1003). From a new reading of the text, we can say that it is a miscellaneous writing about geometry, composed of three independent parts: one containing the Geometria Incerti Auctoris apocryphical by Gerbert of Aurillac (c. 940-1003); another one is a fragment of De Nuptiis Philologiae et Mercurii by Martianus Capella (fl . 430) from Ergasticis Schematibus of Book VII of the Geometry; and finally there is a gloss to the Elementa by Euclides (c. 325-c. 265 bC.) by Al-Ḥajjāj ibn Yūsuf ibn Maṭar (786-833). The interpretation of the geometrical propositions provides knowledge about the indirect measure of places which are inaccessible using medieval instrumental, the astrolabe, mirrors, cane and squares.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Alsina, Claudi; Marquet, Lluís; Feliu, Gaspar (1996), Diccionari de Mesures Catalanes, Barcelona, Curial.

Ayuso García, Manuel (2008), La terminología latina de la geometría en Marciano Capela, Universidad Nacional de Educación a Distància, Facultad de Filología, Departamento de Filología Clásica (tesi doctoral). Vegeu: http://dialnet.unirioja.es/servlet/tesis?codigo=38801 [consulta: 01/06/2015].

Ayuso García, Manuel (2011), Hallazgos textuales en las ediciones postincunables de Basilea 1532 y de Lion 1539 en la sección de geometría de Marciano Capela, “Myrtia” 26, pp.149-170.

Bayerri Bertomeu, Enrique. (1962), Los Códices Medievales de la Catedral de Tortosa. Novísimo inventario descriptivo, Tortosa, Talleres Gráficos Algueró y Baiges.

Beaujouan, Guy (1985), Les apocryphes mathématiques de Gerbert, en Tosi, Michele (ed.), Gerberto, scienza, storia e mito. Atti del Gerberti Symposium (Bobbio 25-27 iuglio 1983), Bobbio, Archivi storici bobiensi, pp. 645-658.

Beda Venerabilis (1850). De rerum Nature Liber [0627-0735], en Patrologia Latina, vol. 90. MPL090.

Besthorn, Ramus Olsen; Heiberg, J.L. (1897), Codex leidensis, 399, 1: Euclidis Elementa ex interpretatione Al-Hadschdschadschii cum commen tariis Al-Narizii Arabice et Latine ediderunt notisque instruxerunt R.O. Besthorn et J.L. Heiberg, Hauniae, in Libraria Gyldendaliana.

Boncompagni, Baldassarre (1862), Scritti di Leonardo Pisano matematico del secolo decimoterzo. Volume II. Leonardi Pisani Practica Geometriae es Opusculi, Roma, Tipografia delle scienze matematiche e fisiche.

Borelli, Arianna (2008), Aspects of the astrolabe: architectonica ratio in tenthand eleventh-century Europe, Stuttgart, F. Steiner.

Bubnov, Nicolaus (1899), Gerberti postea Silvestri II papae opera mathematica (972-1003), Berlín, Friedlände.

Denifl e, Henry; Chatelain, Émile Louis Marie (1896), Inventarium Codicum Manuscriptorum Capituli Dertusensis, París, apud Aemilium Bouillon Editorem.

Euclides (2002), Óptica; Catóptrica; Fenómenos. Euclides, Madrid, Gredos. Ferre, Barbara (2007), Les noces de Philologie et de Mercure. Livre VI: La géometrie, París, Les Belles Lettres.

Hahn, Nan L (1982), Medieval Mensuration: Quadrans Vetus and Geometrie Due Sunt Partes Principales, Filadelfia, The American Philosophical Society.

Jacquemard, Catherine (2000), Recherches sur la composition et la transmission de la Geometria incerti auctoris, en Callebat, Louis; Desbordes, Olivier (eds), Science antique, science médiévale. Actes du colloque international (Mont-Saint-Michel, 4-7 septembre 1998), Hildesheim, Olms-Weidmann, pp. 81-119.

Jacquemard, Catherine; Desbordes, Olivier; Hairie, Alain (2007), Du quadrant vetustior à l’horologium viatorum d’Hermann de Reichenau: Étude du manuscrit Vaticano, BAV Ottob. lat. 1631, f. 16-17v., “Kentron” 23, pp 79-124.

Leonardi, Claudio (1959 i 1960), I codici di Marziano Capella, “Aevum” 33, pp. 443-489; “Aevum” 34, pp. 1-99 i pp. 411-524.

Lluís i Ginovart, Josep (2002), Geometría y diseño medieval en la catedral de Tortosa. La catedral no construida, Universitat Internacional de Catalunya (tesis doctoral).

Lluís i Ginovart, Josep (2005), Códice 80. Geometria incerti auctoris. Numeración posición. Dragmation Philosophiae, en La Llum de les Imatges. Sant Mateu 2005, València, Generalitat Valenciana, Conselleria de Cultura, Educació i Esport.

Martínez Gázquez, José; Gómez Pallarés, Joan (1994), Manuscritos científicos latinos de la catedral de Tortosa, “Hispania Sacra” 46, pp. 413-424.

Millàs Vallicrosa, Josep Maria (1931), Assaig d’història de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval. Vol I, Barcelona, Institució Patxot.

Moreschini, Claudio (2003), Calcidio. Comentario al Timeo di Platone, Milà, Bompiani - Il pensiero occidentale.

Mulliachus, Friedrich. G.A. (1867), Fragmenta Philosophorum Graecorum. Volumen II. Pythagoreos, Sophistas, Cynicos et Chalcidii in priorem Timaei Platonici partem comentarios continens, París, Editore Ambrosio Firmin Didot.

O’Callagahn, Ramón (1897), Los códices de la catedral de Tortosa, Tortosa, Imprenta Católica de J. L. Foguet.

Olleris, A. (1867), OEuvres de Gerbert, Pape sous le nom de Sylvetre II collationnées sur les manuscrits, précédées de sa biographie, suivies de notes critiques & historiques, Clermond, Thibaud, - París, Ch. Dumoulin.

Petti, Raffaella (2002), Misurazioni a distanza nel rifacimento di Cristofano di Gherardo di Dino della Pratica geometriae di Leonardo Pisano, Florència, Dipartimento di Matematica “Ulisse Dini”.

Pez, Bernardus (1853), SS Silvester II. Geometria [0999-1003], en Patrologia Latina, vol. 139. MPL 139.

Puigvert, Gemma (2000), Astronomia i astrologia al Monestir de Ripoll: Edició i estudi dels manuscrits científics astronomicoastrològics del monestir de Santa Maria de Ripoll, Barcelona, Universitat Autònoma de Barcelona.

Querol Lor, Aurelio (1989), 174. Còdex Miscel·lani i Factici, en Millenum. Història i Art de l’Església Catalana, Barcelona, Mackro.

Ramelli, Ilaria (2001), Marziano Capella. Le Nozze di Filologia e Mercurio. Testo latino a fronte. Introduzione, traduzione, comentario e appendici di Ilaria Ramelli, Milà, Bompiani - Il pensiero occidentale.

Ronca, Italo (1997), Dragmaticon Philosophiae, en Corpus Chistianorum. Continuatio Mediaeualis CLII. Gvillelmi de Conchis Opera Omnia. Tomus I, Turnhout, Brepols. Rubió i Lluch, Antoni; Rubió i Balaguer, Jordi (1913-1914), La Biblioteca del Capítol Catedral de Tortosa, “Anuari de l’Institut d’Estudis Catalans” 5/2, pp. 745-757.

Sarrade, Marie-Thérèse (1986), Sur les connaissances mathématiques des batisseurs de cathédrales, París, Librairie du Compagnonnage.

Tannery, Paul (1897), Une correspondance d’écolâtres du XIe siècle, “Comptes rendus des séances de l’Académie des Inscriptions et Belles- Lettres” 41/2, pp. 214-221.

Tannery, Paul; Clerval, Abbé (1901), Une correspondance d’écolâtres du XIe siècle, “Notices et extraits des manuscrits de la Bibliothèque Nationale et autres bibliothèques” 36/2, pp. 487-543.

Victor, Stephan (1979), Practical geometry in the high middle ages: artis cuiuslibet consummatio and the pratike de geometrie, Filadelfia, The American Philosophical Society.

Willis, James (1983), Martianus Capella, edidit J. Willis, Leipzig, Teubner http://dx.doi.org/10.1515/9783110298680

Downloads

Published

2015-12-30

How to Cite

Lluís i Ginovart, J., Baiges i Jardí, I. J., & Alanyà i Roig, J. (2015). The geometry in codex 80 (XII century) of the cathedral of Tortosa. Anuario De Estudios Medievales, 45(2), 803–851. https://doi.org/10.3989/aem.2015.45.2.07

Issue

Section

Miscelaneous Studies